Houtskeletbouw uitleg: van brandveiligheid tot levensduur

HSB, ofwel HoutSkeletBouw is, zoals de naam al aangeeft, een skelet gebouwd van hout. Op dit skelet zijn constructieplaten bevestigd, waardoor dit een sterke lichte constructie vormt.

Door de open ruimtes in het houten skelet is het mogelijk om in deze constructie isolatiemateriaal aan te brengen. Dit kan mineraal isolatiemateriaal zijn zoals steen- of glaswol, maar je kunt er ook voor kiezen om natuurlijke isolatiematerialen te gebruiken zoals vlas, gerecycled katoen, houtvezel, hennep, schapenwol, cellulose kurk, houtvezel, hennep en zelfs zeewier!

Wat is Prefab precies?

Met Prefab of systeembouw wordt het voorproduceren van elementen van een gebouw bedoelt en is lang nog niet zo populair als traditioneel bouwen. In de renovatiemarkt zie je deze methodiek steeds vaker.

Bouwelementen worden al in de fabriek gemaakt en hoeven op de bouwplaats alleen nog geplaatst te worden.

De hoeveelheid Prefab kan per project verschillen, zo kun je er voor kiezen om een deel van de wand op de bouwplaats af te timmeren, of gewoon de gehele wand al in de fabriek te laten maken.

De voordelen van Prefab bouwen zijn:

• Minder last van weersomstandigheden, eenmaal op de bouwplaats is het element snel geplaatst.
• Kortere en snellere bouwtijd en dus lagere kosten.
• Constant bouwkwaliteit, door de geconditioneerde omgeving.
• Prijzen worden voorafbepaald.
• Nogsteeds een ruime keuzevrijheid, Prefab is dus geen volledige massaproductie.

Klik op de onderstaande infographic ‘De voordelen van prefab bouwen’ om deze te vergroten:

De nadelen van Prefab bouwen zijn:

• Minder maatwerk op de bouwplaats
• Voor de montage is altijd een (dure) kraan nodig om de onderdelen te plaatsen.
• Het is bijna onmogelijk om op de bouwplaats nog aanpassingen te verrichten.

Bij Prefab is het van belang dat alles van te voren volledig is uitgedacht, daardoor worden de faalkosten aanzienlijk verminderd en vooraf is er nog voldoende keuzevrijheid. Prefab hoeft dus geen volledige massaproductie te zijn.

Lees meer hierover in ons artikel over Prefab bouwen.

Zo wordt een prefab wand gemaakt:

De buitenwand bij houtskeletbouw

Met een skelet van hout ben je nog wel vrij in de keuze voor materialen aan de buitenzijde van het skelet. Voorbeeld van bruikbare materialen voor de buitenwand zijn:

• Hout
• Metaal
• Baksteen / steenstrips
• Plaatmateriaal
• Leien of andere natuurlijke afwerkingen
• Stucwerk

Je kunt er ook voor kiezen om deze materialen te combineren.

Deze materialen zijn te combineren. Voorbeelden van een doorsnede van een houtskeletbouw wand met de daarbij aangegeven isolatiewaarde (Rc waarde. Een hogere waarde betekent een betere isolatiekwaliteit).

Massieve houtbouw

Bij massieve houtbouw wordt niet alleen het frame van hout gemaakt, maar ook de binnenmuren. In de praktijk kiest het overgrote deel voor houtskeletbouw bij het bouwen van een woning.

Nadelen en risico’s van houtskeletbouw

Een groot risico bij houtskeletbouw is een aannemer die niet weet hoe je op de juiste manier bouwt, daarom is het belangrijk altijd een aannemer te kiezen die ruime ervaring met houtskeletbouw heeft.

Minder massa om warmte/kou in op te slaan ten opzichte van een massieve bouwwijze (kalkzandsteen, beton), waardoor  de temperatuur minder stabiel is. Verderop in dit artikel lees je meer over hoe je dit probleem (grotendeels) kunt oplossen en hiermee om kan gaan.

De voordelen van HSB op een rij

Klik op de onderstaande afbeelding om de infographic ‘Voordelen van Houtskeletbouw’ te vergroten:

Houtskeletbouw heeft de volgende voordelen:

• Snel de basis van een huis
• Goed geïsoleerd en luchtdicht
• Brandveilig
• Goedkoop
• Lang bruikbare materialen
• Een gezond binnenklimaat

Elk onderdeel van deze voordelen wordt verderop in het artikel nader toegelicht.

Prijzen van HSB

Het gebruik van houtskeletbouw is goedkoop. Het scheelt maar liefst tot rond de 20% qua kosten in vergelijking met de traditionele bouw. Daarbij is hout ook nog eens minder gevoelig voor kou en regen. Hierdoor neemt, zoals eerder vermeld, de bouwduur af.

De prijs van een houtskeletbouw woning berekenen bouwbedrijven per m3. De m2 prijs is alleen van toepassing op specifieke onderdelen, zoals een wand of vloer.

De m3 prijs voor houtskeletbouw zzijn voor elk project anders, omdat de prijs sterk afhankelijk is van de eisen van de opdrachtgever. De prijzen lopen uiteen van 200 euro per m3 tot wel 600 euro per m3. Bij grotere woningen wordt de m3 prijs vaak lager.

De belangrijkste factor in de prijs is welke materialen er gebruikt worden. Wil je een huis bouwen met een houten skelet welke zeer energiezuinig is, dan zal de prijs hoger liggen dan een huis welke maar net aan de landelijke eisen voldoet. Al zijn bij deze laatste de maandelijkse lasten wel hoger, doordat je meer verbruikt. Daarom is het belangrijk al in de ontwerpfase de Total Cost of Ownership te berekenen, zodat je weet hoeveel energiezuinig bouwen je over een bepaalde periode op gaat leveren. Energiezuinige woningen drukken niet alleen de maandelijkse kosten, maar blijven ook meer van hun waarde behouden. Doordat de opbouw van de wand dus per bouwbedrijf kan verschillen, zit er ook een verschil in prijs.

Een andere factor welke mee weegt in de prijs is het ontwerp. Moeilijkere te realiseren onderdelen zorgen voor een hoger prijs, vaak omdat deze op de bouwplaats meer tijd kosten om te realiseren.

Omdat de prijs van een houtskeletbouw huis zo uiteen kan lopen is het verstandig een offerte op maat aan te vragen.

Hoe wordt de HSB uitgevoerd?

De opbouw van een houtskeletbouw (HSB) wand kan is verschillende stadia worden uitgevoerd. Van simpel skelet tot volledig afgewerkte muur met isolatie vulling, binnen- en buitenzijde.

Vaak wordt er een tussenvorm gekozen, zodat er eventuele andere afwerkingen kunnen plaatsvinden door een derde partij.

Doordat er prefab onderdelen worden gebruikt voor de HSB muur, duurt het gehele proces niet lang en is het bruikbaar voor zelfbouw. De opbouw duurt ongeveer 4 dagen. De afwerking aan de andere kant, neemt meer tijd in beslag.

Hoe gaat de opbouw van een HSB-wand:

1. De eerst fase van een HSB-wand, is een simpele en kale wand. Bestaande uit stijl- en regelwerk in combinatie met een gemonteerde constructieplaat
2. Vervolgens worden de tussenruimtes opgevuld met isolatiematerialen, zodat hierna de tweede constructie plaat gemonteerd kan worden. Nu is er zowel aan de binnenkant als aan de buitenkant een constructieplaat gemonteerd.
3. Daarna worden voorbereidingen getroffen om de wand dampopen te laten isoleren. Dampopen isoleren is een combinatie van warmte vasthouden en kou buiten houden. Dit wordt gedaan doormiddel van het maken van een ruimte tussen de HSB en de gevelbekleding. De voorbereiding hiervoor is het plaatsten objecten waardoor er een ruimte ontstaat. Dit kan gedaan worden doormiddel van het plaatsen van houten balken of ruimte creërende technieken.
4. Nu kan de gevelbekleding worden geplaatst. Deze wordt geplaats met een ventilatierachels en ongedierteroosters. Vaak zijn deze al aanwezig doordat deze tijdens het prefab proces zijn meegenomen in de gevelbekleding of HSB-wand.
5. Tot slot kan er worden afgewerkt. Doormiddel van het luchtdicht tapen van de binnenwanden, het monteren van de installatieleidingen en het plaatsen van de gipsplaten.

Bekijk voor een stap voor stap uitleg over de opbouw van een houtskeletbouw het volgende artikel: Opbouw van een Houtskeletbouw wand

Uiteindelijk zal het eindproduct er als volgt uit zien:

Hierbij is:

Houtskeletbouw dakelementen

Minstens zo belangrijk als de houtskeletbouw wanden, zijn de dakelementen.

Hieronder zie je een voorbeeld van een hsb dakelement, inclusief folie, isolatie en dakpannen.

Regelmatig hebben woningen waarbij het frame en de wanden niet van hout zijn gemaakt, toch een houtskelet dak.

Dit komt omdat een houten dag weinig gewicht heeft, in vergelijking met een dak van andere materialen.

Verbindingen tussen houten elementen en beton

Op de website van Joost de Vree staat een adviesgids van Gehco Fixing, met uitleg hoe je verbindingen maakt, inclusief de verbinding tussen een beton en hout.

Klik hier om de publicatie te lezen.

Brandveiligheid

In het geval van massief hout is er sprake van een lange reactietijd en een hoge ontbranding temperatuur. Als er geprobeerd wordt massief hout met een lucifer aan te steken, lukt dit niet. Stel dat het hout vlam vat, dan ontstaat er een zwarte laag aan de buitenkant van het hout: verkoold hout. Deze laag isoleert het hout en zorgt ervoor dat het inbranden steeds langzamer verloopt. Houten balken in constructies behouden dan ook langer hun dragende waarde, waardoor instortingsgevaar urenlang kan worden voorkomen.

Daarnaast werkt het gehele concept op zich ook al als brandvertragend middel. Doordat er lagen worden gebruikt met verschillende tussenliggende isolatiematerialen, zal eerst elke laag moeten verbranden om het huis zelf vlam te laten vatten. De isolatie lagen zorgen dat de temperatuur in de andere lagen, lager blijft.

Dit is een ander verhaal bij stalen constructies. Staal verlies haar draagkracht zodra de temperatuur toe neemt. Het wordt zacht en slap.

Op de website van SBRCUR is een handberekening voor de warmteweerstand van prefab houten elementen te vinden.

Wil je meer lezen over het gedrag van hout bij brand dan is dit een interessant artikel.

Snel de basis van een huis

HSB bestaat uit vooraf geproduceerde materialen. Doordat deze onderdelen vooraf klaargemaakt zijn, is het alleen een kwestie van monteren om de basis van een huis op te zetten. Speciale machines (CNC-machines) in fabrieken zorgen voor precieze pasvormen, tot op de millimeter nauwkeurig. Hierdoor zullen alle onderdelen perfect op elkaar aansluiten.

Doordat de onderdelen vooraf klaargemaakt zijn, is er geen extra proces nodig op de bouwplaats zelf. Hierdoor hoeven er geen onderdelen op te drogen, zoals cement. Dit weerhoudt het ontstaan van onnodige vocht problemen door vocht in de wand zelf.

Goede kierdichting (luchtdichting van de gebouwschil)

HSB isoleert altijd erg goed. De Rc-waarden (geeft de isolatie kwaliteit van iets weer) van de wanden zijn hierom vaak rond de 9. Door deze goede isolatie te combineren met luchtdicht bouwen, omdat er weinig kieren zijn, zal de woning of gebouw gegarandeerd energiezuinig zijn. Doordat elk onderdeel in de wand goed isoleert, is het niet meer nodig om dikke wanden te plaatsen. De wanden zijn hierdoor een stuk minder dik dan bij een traditionele woning.

Levensduur

Tot slot de levensduur. Onderzoek van onder meer de Universiteit van Leipzig, het British Building Research Establishment of het Nederlandse NIBE heeft aangetoond dat houtbouw dezelfde levensduur heeft als de traditionele bouw, te weten minimaal 75 jaar.

In juni 2012 werd nog het oudste huis van Amsterdam ontdekt. Dit houten huis dateert uit de vijftiende eeuw!

Het is voor de levensduur belangrijk om alleen hoge kwaliteit (hout)producten te gebruiken.

Schade door vocht is één van de grootste gevaren voor de levensduur van het houtskelet, daarom is op een goede manier bouwen zo doorslaggevend voor de kwaliteit.

Isolatie

Nog altijd de meest gebruike isolatiematerialen bij houtskeletbouw zijn glaswol en steenwol, maar je kunt ook kiezen voor natuurlijke isolatiematerialen.

Bij het gebruik van natuurlijke isolatiematerialen zal het niet nodig zijn om damp remmende folies te gebruiken. Deze zijn vaak aanwezig bij onnatuurlijke isolatiematerialen. Door de afwezigheid van damp remmende folies ontstaat er een gezonder en prettig leefklimaat.

Passief bouwen en HSB

Je kunt met houtskeletbouw prima een passiefhuis maken. Weet je nog niet wat een passiefhuis is, lees dan dit artikel.

Door de perfecte aansluiting tussen onderdelen in het skelet worden de thermische bruggen (koudebruggen) onderbroken. Dit zijn plekken in wanden waardoor de buitenlucht de temperatuur vanbinnen kan beïnvloeden. Als deze plekken worden voorkomen, zal het huis veel beter geïsoleerd zijn. Tenslotte is de afwezigheid van koudebruggen één van de eisen voor een passief huis.

De uitdaging van een HSB Passiefhuis

In een ideaalsituatie heeft een Passiefhuis een grote massa, welke warmte/kou kan vasthouden. Dit zorgt ervoor dat wanneer de temperatuur in woning in korte tijd sterk verandert, deze weer langzaam terug gaat naar zijn stabiele waarde. Deze massa bestaat meestal uit een betonnnen vloer of zelfs betonnen tussenmuren.

Bij houtskeletbouw is het probleem dus dat je met minder massa werkt om warmte of kou vast te houden. Dit probleem kun je grotendeels verhelpen door een (prefab) betonvloer te nemen en deze binnen de isolatieschil te betrekken.

Een andere optie om de temperatuur stabiel te houden is door warmte- of koelingsinstallaties.

Houtskeletbouw projecten

Producten

De juiste bouwer en architect vinden

Eerder in dit artikel is al gesproken over het belang van een goede houtskeletbouw-bouwer. Bij de keuze voor een architect is het evengoed belangrijk om te zoeken naar een architect met HSB ervaring. Dit is nodig omdat de architect moet weten wat wel en wat niet kan tijdens het ontwerpen van een HSB woning.

Passiefhuismarkt heeft een groot netwerk met verschillende bouwers en architecten welke ervaring hebben met houtskeletbouw.

Video’s

Nog vragen na het lezen van dit artikel?

Wij updaten en verbeteren dit artikel doorlopend. Heb je de benodigde informatie over Houtskeletbouw niet kunnen vinden, laat het ons dan weten zodat wij dit alsnog aan de pagina toe kunnen voegen.

Meer informatie

Zie de volgende links voor meer informatie over Houtskeletbouw:

Belangrijke rol houtskeletbouw bij passiefhuis renovatie

Wat is een passiefhuis?

De opbouw van een Houtskeletbouw wand